Nowy Jork
City of New York |
|
|
Od góry, według ruchu wskazówek zegara: Midtown Manhattan, siedziba ONZ, Statua Wolności, Most Brookliński, Central Park, Times Square i Unisphere w Queens |
|
| Przydomek: Wielkie Jabłko[1], Gotham[1], Centrum wszechświata[2][3], Stolica świata[4], Miasto, które nigdy nie śpi |
| Państwo |  Stany Zjednoczone |
| Stan |  Nowy Jork |
| Data założenia | 1624 |
| Prawa miejskie | 1653 |
| Kod statystyczny | FIPS: 36-51000 |
| Zarządzający | Bill de Blasio[5] |
| Powierzchnia | 1213,3 km² |
| Wysokość | 12 m n.p.m. |
Populacja (2012)
• liczba ludności
• gęstość |
8 336 697[6]
10 636 os./km² |
| Nr kierunkowy | 212, 718, 917, 347, 646 |
| Kod pocztowy | Lista kodów 100xx-104xx, 11004-05, 111xx-114xx, 116xx |
| Tablice rejestracyjne | NY |
| Strefa czasowa | UTC-05:00
UTC-04:00 |
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych |
Położenie na mapie stanu Nowy Jork |
 40°43′N 74°00′W/40°43′N 74°00′W/-74,000000 |
|
|
| Strona internetowa |
Portal  Stany Zjednoczone |
Nowy Jork (ang. City of New York, również New York, New York City) – miasto w Stanach Zjednoczonych o największej liczbie mieszkańców, a zarazem centrum jednej z najludniejszych aglomeracji na świecie[7][8][9]. Nowy Jork wywiera znaczący wpływ na światowy biznes, finanse, media, sztukę, modę, badania naukowe, technologię, edukację oraz rozrywkę. Będąc między innymi siedzibą Organizacji Narodów Zjednoczonych, stanowi ważne centrum spraw międzynarodowych i jest powszechnie uważany za kulturalną stolicę świata[10][11][12][13][14][15]. Położony jest na wybrzeżu Atlantyku, w północno-wschodniej części Stanów Zjednoczonych i składa się z pięciu okręgów (boroughs): Bronksu, Brooklynu, Manhattanu, Queens i Staten Island[16][17].
Za sprawą populacji, której liczebność wynosi ponad 8 620 000 osób (lipiec 2017[18]), zamieszkującej 790 km², Nowy Jork jest najgęściej zaludnionym miastem na terenie Stanów Zjednoczonych[19][20][21][22]. Jest również najbardziej zróżnicowanym językowo miastem na świecie. Na jego obszarze mówi się w ponad 800 językach[23]. Zaludnienie obszaru metropolitalnego Nowy Jork wynosiło w 2010 roku, w zależności od sposobu wytyczenia jego granic, od 18,9 do 23,1 miliona, dzięki czemu stanowi najludniejszy obszar w Stanach Zjednoczonych[24][25]. Nowy Jork jest najczęściej wyszukiwanym miejscem na świecie za pośrednictwem Google; statystyki z września 2011 roku mówiły, że łączna liczba wyszukań dla hasła „Nowy Jork” wyniosła 4,6 miliarda[26].
Historyczne korzenie Nowego Jorku sięgają roku 1624, kiedy miasto zostało założone jako faktoria handlowa przez holenderskich kolonistów; w 1626 roku nadali oni mu nazwę Nowego Amsterdamu[27]. W 1664 roku kontrolę nad miastem, a także otaczającymi je terenami, przejęli Anglicy[27][28]. Po tym, jak król angielski Karol II Stuart przekazał te ziemie swojemu bratu, Jakubowi II – księciu Yorku, nazwę Nowy Amsterdam zmieniono na Nowy Jork[29][30]. W latach 1785–1790 Nowy Jork pełnił rolę stolicy Stanów Zjednoczonych[31]. Począwszy od 1790 roku Nowy Jork pozostaje największym amerykańskim miastem[32].
Wiele miejsc w Nowym Jorku jest atrakcyjnych dla turystów. Odwiedza je ponad 60 milionów osób rocznie[33]. Times Square, określany mianem „Skrzyżowania Świata” – jasno rozświetlony punkt centralny teatru broadwayowskiego, jest jednym z najruchliwszych przejść dla pieszych na świecie, a zarazem centrum światowego przemysłu muzycznego[34][35][36][37][38][39]. W mieście znajduje się kilka światowej sławy mostów, wieżowców oraz parków[40]. Finansowa dzielnica Nowego Jorku, na czele z Wall Street w Lower Manhattan, pełni funkcję finansowej stolicy świata i siedziby New York Stock Exchange – największej na świecie giełdy papierów wartościowych pod względem kapitalizacji notowanych na niej spółek[41][42][43][44][45][46][47][48]. Rynek nieruchomości na nowojorskim Manhattanie znajduje się w czołówce najdroższych rynków świata[49]. Zlokalizowane na Manhattanie Chinatown ma najwyższy współczynnik koncentracji ludności chińskiej na półkuli zachodniej[50]. W przeciwieństwie do większości innych systemów metra na świecie New York City Subway kursuje całą dobę, we wszystkie dni tygodnia[51]. W Nowym Jorku działają liczne uniwersytety i college, włączając w to prestiżowe Columbia University, New York University oraz Rockefeller University, które należą do stu najlepszych uczelni na świecie[52].
40°43′N 74°00′W/
